Αναδημοσίευση από το νομικό ιστολόγιο http://elawyer.blogspot.com (22/12/2010)
Σύμφωνα με δημοσίευμα των "ΝΕΩΝ", ο νεοκλεγείς Δήμαρχος Θεσσαλονίκης φέρεται να γνωστοποίησε ότι "ο δήμος θα καταργήσει τις δωροεπιταγές που δίνει στους απόρους και το ποσό αυτό θα πάει στην Εκκλησία ως αρμόδια για τη στήριξη των ατόμων αυτών" (βλ. εδώ).
Εάν η δήλωση μεταφέρεται με ακρίβεια στην εφημερίδα και εάν τελικά ληφθεί σχετική απόφαση, θα πρόκειται για ένα σοβαρό θεσμικό ατόπημα, από πολλές απόψεις.
Η Εκκλησία αποτελεί έναν ομολογιακό οργανισμό, η αποστολή του οποίου συνίσταται στην διευκόλυνση ενάσκησης του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας των προσώπων του συγκεκριμένου δόγματος. Το γεγονός ότι η ορθόδοξη Εκκλησία έχει αναπτύξει, στο πλαίσιο των διδαχών του χριστιανισμού, μια κοινωνική φιλανθρωπική δράση είναι γενικώς παραδεκτό. Ωστόσο, η λειτουργία της διέπεται από συγκεκριμένους ιερούς κανόνες, οι οποίοι αφορούν το ποίμνιο των ορθόδοξων χριστιανών κι όχι τον γενικό πληθυσμό.
Μια απόφαση του Δήμου Θεσσαλονίκης, κατά την οποία οι δικαιούχοι κοινωνικού επιδόματος απορίας θα πρέπει να διέλθουν από τη εκκλησιαστική διαδικασία/γραφειοκρατία της Μητρόπολης θα είναι αντίθετη στην θρησκευτική ελευθερία των τυχόν μη ορθόδοξων χριστιανών δικαιούχων. Ο Δήμος οφείλει να συγκροτεί διαδικασίες που θα εγγυώνται την πρόσβαση όλων σε αυτές, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Διότι μπορεί κάποιος άπορος που δεν είναι ορθόδοξος, να μην θέλει στην πραγματικότητα να διέλθει το κατώφλι της Μητρόπολης για να σιτιστεί. Δεν θα έχει όμως το δικαίωμα αυτής της επιλογής, εάν υποφέρει. Οπότε θα είναι υποχρεωμένος να χάσει κάθε συνειδησιακή αξιοπρέπεια, προκειμένου να ασκήσει ένα κοινωνικό του δικαίωμα, ώστε να επιβιώσει.
Όπως έχει δεχθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στις δημόσιες διαδικασίες από τις οποίες υποχρεωτικά θα διέλθει ένας πολίτης (όπως τα δικαστήρια και τα σχολεία), το κράτος δεν θα πρέπει να προβάλλει ένα συγκεκριμένο θρησκευτικό δόγμα, αλλά να τηρεί στάση θρησκευτικής ουδετερότητας. Διαφορετικά, τα χρήματα των φορολογούμενων θα διατίθενται για την προώθηση μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής ομάδας κατά παράβαση της αρχής της ισότητας.
Σε δεύτερο επίπεδο, με μια τέτοια απόφαση ο Δήμος Θεσσαλονίκης ουσιαστικά θα χρηματοδοτήσει το φιλανθρωπικό έργο μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής οργάνωσης. Αυτό σημαίνει ότι η απόφαση για επιχορήγηση της Εκκλησίας, αυθαίρετα, χωρίς δημόσια πρόσκληση ενδιαφερομένων οργανώσεων, με "απ' ευθείας ανάθεση" και χωρίς αντίστοιχη επιχορήγηση φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων άλλων Εκκλησιών ή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, θα συνιστά παράνομη ευνοϊκή διάκριση λόγω θρησκεύματος. Επομένως κι από την πλευρά της διοικητικής πρακτικής και της νομοθεσίας, θα είναι μία απόφαση που ενέχει στον πυρήνα της το στοιχείο της προτίμησης υπέρ μιας θρησκευτικής ομάδας κατ' αποκλεισμό όλων των υπόλοιπων ομάδων.
Σε ένα τρίτο επίπεδο, το σχέδιο "Καλλικράτης" προβλέπει μια σειρά θεσμικών λύσεων για την ενίσχυση της κοινωνικής δραστηριότητας των δήμων. Δεν είναι λοιπόν η Εκκλησία "αρμόδια για την στήριξη των ατόμων αυτών", αρμόδιος νομικά είναι ο Δήμος (και οι κεντρικές κρατικές αρχές). Η παράκαμψη όλων αυτών των νέων δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων, με την χρηματοδότηση της ορθόδοξης Εκκλησίας για την προώθηση του φιλανθρωπικού της έργου δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβατή με το ανανεωτικό και εξορθολογιστικο πνεύμα του νομοθέτη του "Καλλικράτη".
Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο το πλαίσιο μέσα στο οποίο φέρεται ότι έγινε αυτή η δήλωση: η πρώτη συνάντηση του νέου Δημάρχου Θεσσαλονίκης με τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, οι προσωπικές σχέσεις των οποίων ήταν ιδιαίτερα τεταμένες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Ενώ ο νέος Δήμαρχος ακολουθεί την καλλικρατική νομοθεσία για πολιτική ορκωμοσία της νέας δημοτικής αρχής, προσπαθεί να συμβιβάσει τα πράγματα με την Εκκλησία, καλώντας τον Μητροπολίτη για κοπή της "βασιλόπιτας". Μια διαδικασία που εντάσσεται στο πλαίσιο της παράδοσης και της εθιμοτυπίας, χωρίς κάποιες ουσιαστικές επιδράσεις στο θεσμικό πλαίσιο (όπως θα ήταν λ.χ. η ορκωμοσία με θρησκευτική τελετή που θα συνιστούσε καταστρατήγηση της διάταξης του Καλλικράτη). Το πλαίσιο της φερόμενη δήλωσης είναι λοιπόν μια προσπάθεια επικοινωνιακής προσέγγισης του Δημάρχου με την Εκκλησία. Η προσέγγιση αυτή είναι βέβαια μια θεμιτή προσπάθεια, αλλά είναι ανεπίτρεπτο για τις επικοινωνιακές ανάγκες του Δημάρχου να παραβιάζονται διατάξεις ευρωπαϊκού και συνταγματικού δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και διατάξεις που ορίζουν την διαχείριση των χρημάτων του δημοτικού ταμείου.
Εάν λοιπόν είναι ακριβής η μεταφορά της δήλωσης κι αν όντως ληφθεί τέτοια απόφαση, θα είναι άλλη μια απόδειξη ότι τα πολιτικά πρόσωπα (ανεξάρτητα ή κομματικώς "εξαρτημένα") διαχειρίζονται τα δημόσια πράγματα με γνώμονα τις πλειοψηφικές τάσεις και τις περιστασιακές συγκυρίες και σκοπιμότητες. Τα ατομικά δικαιώματα και ο σεβασμός των διαδικασιών πολύ συχνά αποτελούν "λεπτομέρειες" μειωμένης σημασίας, απέναντι στην πολιτική και επικοινωνιακή σκοπιμότητα. Γι' αυτές ακριβώς τις αποκλίσεις που ενέχει το πολιτικό παιχνίδι από την νομιμότητα, την διαφάνεια και την ίση μεταχείριση, θεσπίζονται οι αντι-πλειοψηφικοί θεσμοί (non-majoritarian institutions), οι οποίοι καλούνται να επαναφέρουν την ισορροπία με διορθωτικές παρεμβάσεις. Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, ένας τέτοιος θεσμός είναι ο Συμπαραστάτης του Δημότη, ένα πρόσωπο με αρμοδιότητα να χειρίζεται ως ανεξάρτητος διαμεσολαβητής καταγγελίες θιγόμενων από δημοτικές υπηρεσίες (βλ. εδώ) καθώς και ο Ελεγκτής της Νομιμότητας, ένα πρόσωπο με αρμοδιότητα να εγκρίνει ή να απορρίπτει (με αποφασιστικό όμως λόγο) την νομιμότητα των αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου (βλ. εδώ).
Οι νέοι αντι-πλειοψηφικοί θεσμοί που προβλέπει ο Καλλικράτης, έχουν ως αποστολή να παρεμβαίνουν ακριβώς σε τέτοιες καταστάσεις αμεροληψίας των δημοτικών αρχών και παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων, επαναφέροντας την τάξη, πέρα από πολιτικές σκοπιμότητες. Το ζητούμενο είναι να ανταποκριθούν σε αυτήν την αποστολή, εκπληρώνοντας με ουσιαστική ανεξάρτησία τα καθήκοντά τους.
Στην Αθήνα υπάρχει η ομάδα εργασίας για τον Συμπαραστάτη των Αθηναίων, με την οποία έχουμε ετοιμάσει σχετική πρόταση (βλ. εδώ και εδώ) για την αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία του θεσμού. Θα ήταν χρήσιμο και στην Θεσσαλονίκη να ξεκινήσει μια τέτοια πρωτοβουλία, ώστε οι νέοι ανεξάρτητοι θεσμοί να οργανωθούν με βάση τα αιτήματα και την ενεργοποίηση των πολιτών κι όχι από κομματικά και πολιτικά γραφεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου